Wyjątki od zakazu handlu w niedziele – czy wyroki Sądu Najwyższego zaostrzą kryteria?

Wyjątki od zakazu handlu w niedziele – czy wyroki Sądu Najwyższego zaostrzą kryteria?

Dwa wyroki Sądu Najwyższego z września 2023r. (sygn. akt III KK 647/23 oraz sygn. akt III KK 155/23) są efektem kasacji wniesionej przez prokuratora generalnego od wyroków uniewinniających właścicieli sklepów.

Sąd Najwyższy uznał, że przedsiębiorca, który zorganizował wypożyczalnię sprzętu sportowego czy książek na terenie sklepu, nie urządzi u siebie handlowej niedzieli.

Przedsiębiorcy omijali zakaz handlu bazując na przepisie art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Na jego podstawie spod generalnego zakazu wyjęte są placówki handlowe w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku.

Podkreślić trzeba, że przepis art. 6 ust. 1 pkt 10 nie przewiduje warunku „przeważającej działalności” analogicznie jak w innych punktach tego przepisu zawężających wyjątek od zakazu np. „w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu kwiatami” lub „w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu pamiątkami lub dewocjonaliami”.

Przedsiębiorcy prowadzili na terenie sklepu spożywczego np. klub czytelnika, agencję turystyczną czy punkt informacji turystycznej. Wszystkie rodzaje działalności współdzieliły niektóre elementy infrastruktury. Zazwyczaj jednak przeznaczona dla czytelni, agencji i punktu informacji przestrzeń była stosunkowo niewielka. Dużo więcej miejsca zajmował obszar sprzedaży.

Takie działanie zostało zakwestionowane przez inspekcję pracy. Sąd Okręgowy w Tarnowie przyznał rację przedsiębiorcom, co  nie spodobało się prokuratorowi generalnemu, który wniósł kasacje od wyroków uniewinniających właścicieli sklepów, którzy bazując na wspomnianym artykule, omijali zakaz handlu.

Sąd Najwyższy przyznał rację prokuratorowi, stwierdzając, że możliwość korzystania z wyjątku określonego w art. 6 ust. 1 pkt. 10) ustawy istnieje wyłącznie wówczas, gdy placówka handlowa zlokalizowana jest w zakładzie prowadzącym działalność w dziedzinie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku, a tego warunku nie spełnia zorganizowanie wypożyczalni sprzętu sportowego i rekreacyjnego, wypożyczalni książek itp. na terenie sklepu.

*****

Osobiście nie zgadzam się z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy z tego względu, że w omawianym przepisie ustawy nie ma mowy o żadnych kryteriach np. skali działania na poszczególnych płaszczyznach (handel, działalność kulturalna), powierzchni czy obrotów uzyskiwanych z określonej działalności.

Z brzmienia art. 6 ust. 1 pkt 10) wynika wprost, że przedsiębiorcy powinni móc łączyć handel z działalnością kulturalną, sportową, oświatową czy turystyczną i nie martwić się przy tym, że nie mają one pod względem funkcjonalnym charakteru przeważającego nad sprzedażą towarów.

W Polsce nie obowiązuje system prawa precedensowego, więc te dwa wyroki SN nie stanowią jeszcze trwałej linii orzeczniczej.  Inny skład sędziów SN może bowiem interpretować ten przepis inaczej.

Aby uniknąć niepewności związanych ze stosowaniem obowiązujących regulacji, konieczne są zmiany prawa. Jeżeli cel ustawodawcy pokrywa się z treścią wyroków SN, to należały zmienić przepis w tym kierunku.