Umowa o dzieło – zmiany od stycznia 2021r.

Umowa o dzieło – zmiany od stycznia 2021r.

Od 1 stycznia 2021r. zmianie ulega art. 36 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.). Dodany zostanie ust. 17 przepisu, zgodnie z którym każdy płatnik składek i każda osoba fizyczna zlecająca dzieło mają obowiązek poinformować o tym ZUS w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy.

Wzór informacji o zakontraktowanych przez płatnika umowach o dzieło zostanie określony w rozporządzeniu wykonawczym.

Z tego obowiązku wyłączone będą tylko umowy „własne”, czyli zawarte z własnym pracownikiem lub wykonywane na rzecz własnego pracodawcy. Te umowy jednak i tak były od wielu lat oskładkowane.

 

Dotychczasowa praktyka kontroli ZUS wskazuje, że wiele z umów o dzieło, na mocy decyzji administracyjnej, może zostać „przekwalifikowanych” na umowy zlecenia. Nawet jeżeli płatnik składek odwoła się od takiej decyzji, musi brać pod uwagę wieloletni proces sądowy, a także liczyć się z przegraną, ponieważ sądy często przyznają w tym zakresie rację organowi rentowemu.

Na przykład dopuszczalne niegdyś było zawieranie umów o dzieło na wygłoszenie wykładu, jednak po licznych kontrolach w instytucjach szkoleniowych i uczelniach taka praktyka została negatywnie oceniona przez sądy, co spowodowało jednolitą linię orzecznictwa i uznanie, że wygłoszenie wykładu to umowa zlecenie.

Proceder kwestionowania przez ZUS umów o dzieło nie jest zatem niczym nowym, ale od Nowego Roku podważanie wszystkich takich umów będzie dla Zakładu znacznie łatwiejsze.

Obowiązek rejestrowania umów o dzieło sprawi, że ZUS będzie mógł łatwiej skontrolować, czy umowa nie spełnia raczej wymogów umowy zlecenia czy umowy o pracę. A tym samym, czy nie należy odprowadzać od niej składek.

Wynika to zresztą z uzasadnienia projektu zmian w przepisach, w którym czytamy, że ich celem jest „umożliwienie ZUS weryfikowania istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych osób wykonujących umowy nazwane umowami o dzieło”.

 

Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jest sprawą prostą. Warto przypomnieć i podkreślić główne różnice pomiędzy zleceniem, a umową o dzieło.

Przede wszystkim – decydująca jest treść, a nie nazwa umowy!

Umowa o dzieło to umowa rezultatu, a zlecenie – starannego działania.

Mówiąc najprościej – umowę o dzieło zawieramy, aby uzyskać konkretny efekt końcowy – nie interesuje nas w jaki sposób ten efekt powstanie, a umowę zlecenie wręcz przeciwnie – kiedy zależy nam na działaniu zleceniobiorcy – często postępowaniu w konkretny sposób – niekoniecznie na rezultacie tego działania.

 

DZIEŁO

– wykonanie umowy o dzieło oceniamy jako osiągnięcie konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu – dzieła, które może mieć postać zarówno materialną, jak i niematerialną,

– działania wykonawcy muszą doprowadzić do zindywidualizowanego rezultatu (dzieła),

– brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym a przyjmującym zamówienie (wykonawcy),

– sposób wykonania dzieła pozostawiony jest uznaniu przyjmującego zamówienie,

– przyjmujący zamówienie nie ma obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła,

– odpowiedzialność w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu,

– przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, natomiast zamawiający do zapłaty określonego w umowie wynagrodzenia

– wysokość wynagrodzenia powinna być określona w umowie, choć nie koniecznie kwotowo, bowiem można wskazać także jedynie podstawy do ustalenia wysokości wynagrodzenia.,

– umowa o dzieło z samej swojej natury musi zawierać termin osiągnięcia umówionego rezultatu (wykonania przedmiotu / dzieła)

– kodeks cywilny szczegółowo określa sytuacje, w których możliwe jest odstąpienie od umowy

– zamawiający ma szerokie uprawnienia w zakresie reklamacji,

– wykonawca będący stroną umowy o dzieło nie płaci składek ani na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) ani ubezpieczenie zdrowotne. W konsekwencji na podstawie tylko takiej umowy wykonawca dzieła nie ma też prawa do pobierania jakichkolwiek świadczeń wynikających z opłacania takich składek.

 

ZLECENIE

– ocenie podlega nie konkretnie osiągnięty cel, ale czynności zmierzające do jego osiągnięcia oraz staranność ich wykonania,

– działania zleceniobiorcy nie muszą doprowadzić do konkretnego rezultatu,

– na wykonującym zlecenie ciąży zatem odpowiedzialność za brak należytej staranności,

– zleceniobiorca jest obowiązany sumiennie wykonywać powierzone mu zadania (czynności) a zleceniodawca wypłacać umówione wynagrodzenie w oznaczonym terminie (choć dopuszczalne są umowy-zlecenia bez wynagrodzenia),

– wynagrodzenie należy się zleceniobiorcy za samo wykonywanie czynności niezależnie od osiąganego efektu,

– umowa zlecenie nie daje uprawnień w zakresie reklamacji,

– umowa zlecenia może być zawarta zarówno na czas określony, jak i nieokreślony (bezterminowo)

– może być wypowiedziana w każdym czasie przez obydwie strony umowy,

– zlecenie jest oskładkowane – konieczne jest w tym przypadku opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne do czasu, gdy zleceniobiorca osiągnie miesięczny przychód na poziomie aktualnego wynagrodzenia minimalnego. W momencie, gdy zleceniobiorca osiąga z wszystkich tytułów do ubezpieczeń (np. z umowy o pracę oraz z umowy-zlecenia) kwotę minimalnego wynagrodzenia, wówczas od kolejnej umowy-zlecenia opłacać obowiązkowo trzeba tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne