JDG od 1 stycznia 2021 – nowe uprawnienia, nowe obowiązki.

JDG od 1 stycznia 2021 – nowe uprawnienia, nowe obowiązki.

Prawo konsumenckie do tej pory przewidywało dwudzielność podmiotów na konsumentów i przedsiębiorców. Konsumentem była jedynie osoba fizyczna dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Z kolei przedsiębiorcą – osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa, posiadania statusu mikro bądź makro- przedsiębiorcy, jednostki wpisane do CEIGD (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) zawsze były traktowane na równi ze spółkami prawa handlowego pod względem sytuacji prawnej. Status przedsiębiorcy, niezależnie od wielkości prowadzonej firmy wiązał się z podwyższonym standardem przy zawieraniu umów cywilnoprawnych, czy braku możliwości powołania się na niedozwolone klauzule umowne (zgodnie z założeniem, że przedsiębiorca „powinien się znać”).

Nowelizacja wprowadzona ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1495) formułuje istotne novum do powyższych regulacji.

Od 1 stycznia 2021 roku przedsiębiorca wskazany przepisami kodeksu cywilnego (a zatem: wpisany w CEIDG) w określonych przypadkach będzie traktowany jak konsument (niezależnie od wielkości prowadzonego przedsiębiorstwa – ważna jest wyłącznie forma działalności – prowadzenie zatem nawet dwuosobowej przychodzi lekarskiej, czy kancelarii radcowskiej lub adwokackiej w formie spółki partnerskiej będzie eliminować możliwość skorzystania z przywileju określonego w noweli).

 

Osobie prowadzącej działalność gospodarczą zostaną przyznane uprawnienia w zakresie:

  • niedozwolonych postanowień umownych, czyli tzw. klauzul abuzywnych (art. 385.1 – 385.3 KC); Dotychczas mogli się na nie powoływać wyłącznie konsumenci a w umowach ubezpieczenia także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na podstawie art. 805 par 4 KC
  • rękojmi za wady rzeczy sprzedanej (art. 556 i n. KC) – ułatwi to przedsiębiorcom reklamowanie wadliwych towarów;
  • prawa odstąpienie od umowy zawartej na odległość (np. przez internet czy telefon) lub poza lokalem przedsiębiorstwa (w terminie 14 dni).

Ochrona dotyczyć będzie każdej umowy bezpośrednio związanej z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy, gdy z treści tej umowy wynikać będzie, że nie posiada ona dla tego przedsiębiorcy charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej.

Przykład: fotograf kupuje klimatyzator do studia fotograficznego (charakter niezawodowy) i fotograf kupuje obiektyw do aparatu fotograficznego (charakter zawodowy).


Ustawodawca wychodzi z założenia, że skoro przedsiębiorca nie zajmuje się zawodowo nabywanym towarem w ramach swojej działalności, to oznacza że nie powinien być traktowany jako profesjonalista, a jako konsument. W efekcie jednak może dojść do sytuacji, w której duże przedsiębiorstwo funkcjonujące jako JDG będzie traktowane jako konsument wobec małej spółki prawa handlowego.


Problemem okazuje się także prawidłowa wykładnia pojęcia „zawodowego charakteru” działalności.


Nasuwają się liczne pytania: co przesądza o zawodowym charakterze? co z długoterminowymi umowami zawartymi przed datą wejścia w życie nowych przepisów, ale kontynuowanymi po tej dacie – czy trzeba je aneksować?

Ustawodawca nie wskazał, jak oceniać, co ma charakter zawodowy dla danego przedsiębiorcy, a co nie. – Odesłanie do CEIDG jest niewystarczające. Czy profesjonalna strona umowy ma każdorazowo wyszukiwać kontrahenta w ewidencji i na podstawie kodów PKD rozstrzygać, jaką treść umowy mu zaproponować? A skoro zawodowy charakter ma być oceniany zgodnie z ustawą „w szczególności” w oparciu o dane z CEIDG, to jakie inne kryteria oceny wchodzą tu w grę? Czy wpływ na kryterium zawodowości ma liczba zawieranych umów – przykładowo, czy jak przedsiębiorca cyklicznie zawiera określone umowy to można uznać, że mają one dla niego charakter zawodowy?

Ponadto, zwykle przedsiębiorcy wpisują „na wyrost” do CEIDG liczbę przedmiotów działalności zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD). Być może będzie więc tak, że spółki zaczną wymagać od firm jednoosobowych złożenia oświadczania, że zawierana umowa jest związana z działalnością zawodową przedsiębiorcy.

 

W ślad za nowymi uprawnieniami idzie szereg obowiązków.

Sklepy internetowe będą zobligowane do utworzenia nowych zapisów w swoich regulaminach odnoszące się do nowo utworzonej kategorii przedsiębiorców – konsumentów. Przedsiębiorca – konsument będzie mógł bowiem skorzystać z klauzul umownych przysługujących konsumentom.

Dla wielu branż: m.in.: finansowej, e-commerce i telekomunikacyjnej nowe przepisy oznaczają konieczność przygotowania nowych wzorców umów, a także systemów sprzedaży.

Zmiany nie dotyczą jednak umów zawartych przed wejściem w życie nowej regulacji (przed 01.01.2021r.) – wynika to z przepisu art. 70 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych: „nowych rozwiązań nie stosuje się do umów zawartych przed 1 stycznia 2021r.”.